Nöbetçi Eczaneler
ÖNEMLİ CEVİZ HASTALIKLARI
CEVİZ ANTRAKNOZU (KARALEKE)
Etmeni bir fungustur. İlkbaharda, ceviz fidanlarının gözleri uyanırken, havanın yağışlı geçme durumuna göre, bir önceki yıldan intikal eden ölü yaprak dokuları üzerinde gelişmesini tamamlayan etmen, dallardaki gelişen yapraklardaki yaprakçıkların yarı büyüklüğünü geçtikten sonraki dönemden itibaren enfekte ederler. Bazı yıllar etmenin yoğun olarak havada uçuştuğu dönemde, geç soğuklar sebebiyle, soğuğa son derece duyarlı ceviz yaprakçıklarının soğuktan kavrulmaları yüzünden enfekte edecek çok az yaprakçık bulabilirler.
Hastalığın belirtileri, ceviz ağacının yaprakçık, meyve, genç sürgün ve yaprak saplarında görülür. Daha çok bir yaprak ve yaprakçık hastalığı olmasına rağmen, çok hasta ceviz meyvelerinin yeşil meyve kabuğunda da görülür.
Ceviz ağacı hastalıktan dolayı yaz ayı ortalarında, kenarları nekrozlardan kıvrık, kavruk veya tamamen ölü yapraklarla kaplanarak erken yaprak dökümü başlar. Bazı epidemi yıllarında, sonbahar gelmeden, ağaç tümüyle yapraksız kalabilir. Hasta ceviz meyvelerinin yeşil kabukları kaldırıldığında sert kabukları üzerinde de koyu lekeler görülür ve böyle meyveler depolama sırasında
çabucak çürür.
Bazı yıllarda yine ilk belirtilerin miktarı az olduğu halde, Haziran ayında başlayan ve temmuz ile bazen ağustos aylarına kayan yağışlı mevsimlerde, gece ve gündüz ısı farkları ile oluşan sabah saatleri çiğlenmelerinde hastalık hızla yayılır ve belirtiler birden artar. Mücadelede bilhassa bu durum çok iyi dikkate alınmalıdır.
Hastalık bir ceviz yaprağı hastalığı olarak dikkati çektiğinden, ceviz fidanının asimilasyon yüzeyini azaltarak, gelecek yıllara ait, sürgün ve meyve oluşumunu olumsuz yönde etkiler ve verim düşüklüğüne neden olur. Hastalık, yurdumuzda bölgesel birçok ceviz fidanı çeşidinde ve özellikle nispi nemin yüksek olduğu yerlerde, cevizin yetişme ortamı bulduğu her yer ve her yükseltide görülür. Alçak yerlerde, yüksek yerlere göre, dere boyu, yamaçlar ve vadi içlerinde, açık alanlara göre daha çok ortaya çıkar.
Mücadelesi:
Kültürel tedbir olarak bulaşma kaynağı olan yere dökülmüş ceviz fidanı yaprakları sonbaharda toplanıp yakılmalıdır. Üzerinde hastalığın lekeleri ve derince yaraları bulunan, önceki yıllara ait dallar da budanıp uzaklaştırılmalıdır
Kimyasal mücadelede;
1.İlaçlama: Ceviz tomurcuklarının yeni patlamaya başladığı, yaprakların kedi kulağı olduğu dönemde,
2.İlaçlama: Yapraklardaki, yaprakçıkların yarı büyüklüğünü aldığı dönemde,
3.İlaçlama: Ceviz meyvelerinin fındık büyüklüğünü aldığı dönemde yapılır.
İlaçlamalar,ilacın ceviz ağacının her tarafını kaplayacak, ilaçlanmamış kısım kalmayacak şekilde atılması gerekir. Çok yüksek ağaçlarda püskürtmenin ulaşabildiği kadar yüksekliğe ilaç atılmaya çalışılmalıdır. Yağışlı havalarda ilaçlamadan kaçınılması gerekir.
KÖK ÇÜRÜKLÜĞÜ
Hastalık etmeni şapkalı bir fungustur. Şapkalarını sonbaharın ilk yağmurlarından sonra oluşturur. Hasta ceviz ağaçlarının köklerinde veya ölü ağaçlar, odunlar üzerinde salkım şeklinde oluşan sarımsı kahverengi olan ve aşağıya doğru siyahlaşan şapkalar 5-15 cm çapındadır. Fungus hem toprakta, hem de odun dokusunda yaşar, ölü ceviz ağaçlarında ve toprakta kalan kök parçalarında uzun süre yaşamını sürdürür. Nemli yerlerde iyi gelişme olanağı bulur.
Hastalığa yakalanan ceviz fidanlarında sürgün oluşumu azalır, yapraklar sararır ve dökülür, sürgün ve dallar ölmeye ve kurumaya başlar, nihayet ceviz ağaçları tamamen kururlar. Hastalığın başlangıcında odun dokusu açık kahverengidir, daha sonra sarımtırak veya süngerimsi dokuya dönüşür.
Mücadelesi:
Kültürel tedbir olarak, kuruyan ceviz fidanları özellikle kökleri dahil tamamen sökülmeli, açılan çukurlarına sönmemiş kireç dökülmelidir. Birkaç yıl bu alan meyve için kullanılmamalıdır. Çevre bahçelerden sulama yolu ile bulaşması engellenmelidir.Ormanların açılmasıyla ortaya çıkan arazilere hemen ceviz bahçesi yapılmamalı birkaç yıl beklenmelidir. Ceviz fidanları derin dikilmemeli ve aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.
Kimyasal mücadele;
Hastalık yeni başlamış ise; hasta kökler kesilip, hasta kısımlar temizlendikten sonra bu yerlere % 5’lik Bordo Bulamacı, % 2’lik Gözyaşı veya % 5’lik Karaboya ilaçlarından biri fırça ile sürülür, ilaç kuruduktan sonra üzeri aşı macunu veya 750 gr ardıç katranı + 250 gr Göztaşı karışımı ile kapatılır. Ceviz kökleri tamamen hasta ise, ince köklere kadar sökülerek kendi çukurunda yakılır, yerine sönmemiş kireç dökülmelidir.
Hasta ceviz fidanı bahçesindeki sağlam ağaçları korumak için, sonbaharda veya ilkbahara girerken ağaçların taç iz düşümlerinin her 1 m2 si % 5’lik Karaboya veya % 2’lik göztaşı ile m2 ye 10’ar litre su verilerek toprak sulanmalıdır.