Modifiye “T1
“T” terbiye sistemleri
“T” terbiye sisteminde oluşturulan gövde, iki adet sabit kol ve üzerindeki bir yaşlı çubuklar ürün budamasında Şubat ayında bir önceki yıl meyve vermiş olan dalların çoğu kesilerek, bu dalların dip kısmından çıkan bir yaşlı kuvvetli dallar bırakılır. Bırakılan dallarda 12-15 göz üzerinden uç alma yapılır. Bir omcada bu şekilde bırakılan çubuk sayısı; 5-6 yaşlarında 10-15 adet, 7 yaşından sonra ise 20-30 adet civarında olmalıdır. Kış budamasında erkek omcalarda daha hafif budama yapılarak çok sayıda çiçek oluşturulmalıdır, bu nedenle genelde çubuklarda uç alma yapılır. Yaz budamasında üzerinde meyve olmayan sürgünler içerisinden sabit kollara uzak yerden çıkanlar kesilir, bazı sürgünlerde uç alma yapılır. Üzerinde meyve bulunan sürgünlerde ise son meyveden itibaren 4-6 yaprak bırakılarak uç alma yapılır.
Kış budamasında meyve veren dalın kesilmesi
Unutulmamalıdır ki Kivi ANCAK;
Doğru Yerde,
Doğru Sistemle,
Doğru bilgiyle,
Doğru Çeşit ve Fidanla
Üretim yapıldığı takdirde YÜKSEK GELİR getirir.
Trabzonhurması bir subtropik iklim meyvesidir. Sıcak ılıman iklim şartlarına da adapte olur. Ilımlı kışları olan bölgelere iyi uyum sağlar. Tam dinlenme dönemindeyken -17°C (-18°C)’ye kadar düşük sıcaklığa dayanır. Gelişme döneminde yapraklar -3°C’de zarar görebilir. Soğuklama ihtiyacı düşüktür (200-400 saat). Meyvelerin olgunlaşması için 140-160 gün gibi uzun bir zamana ihtiyaç vardır. Yüksek yaz sıcaklarının olduğu bölgelerde güneş yanığı zararı görülür. Trabzonhurması yüksek hava nemi ister ve en kaliteli meyveler nemli bölgelerden elde edilir. Hava neminin az olduğu bölgelerde sulama ile iyi ürün alınsa da bu bölgelerde meyvelerde güneş yanıklığı görülebilir.
Aşırı tuzlu olmadığı sürece çok farklı toprak şartlarına uyum gösterir. Derin, iyi drene olan, organik maddece ve besin maddelerince zengin, orta ağır topraklar en uygun topraklardır. 6.5-7.0 pH’ya sahip topraklardan iyi sonuç alınır. Kullanılan anaca göre toprak özellikleri farklılık gösterebilir.
Trabzon Hurması için aşılı fidan üretimi söz konusudur. Bu amaçla kullanılan en yaygın üç tür şunlardır:
Meyve özellikler açısından çeşitler iki ana grupta incelenebilir. Bu gruplar da kendi aralarında iki alt gruba ayrılırlar.
1. Tadı buruk olan çeşitler
a. Tozlanmaya bağlı olarak değişen (Fuji, Triumph)
b. Tozlanmaya bağlı olarak değişmeyen (Hachiya, Persimmon Seedless, Tamopan)
2. Tadı buruk olamayan çeşitler
a. Tozlanmaya bağlı olarak değişen (Kaki Tipo, Nishimura Wase, Mikatani Gosho, Vainiglia)
b. Tozlanmaya bağlı olarak değişmeyen (Fuyu, Izu, Jiro, Suruga)
Tadı buruk çeşitlerde tozlanmaya bağlı olarak; bazı çeşitlerde burukluk kaybolur ve meyve et rengi kahverengileşir.
Bahçe kurmadan önce toprak analizi yaptırılarak gerekli gübreler verilmeli, organik madde az ise organik gübre verilmeli (dekara 3-4 ton ahır gübresi) veya yeşil gübreleme yapılmalıdır. Fazla yağış alan taban suyunun sorun olduğu yerlerde toprağın drenajı yapılmalıdır. Toprak sonbaharda derin sürülmeli ve engebeli ise tesviye edilmelidir. Rüzgâra açık bir alansa, çevresine rüzgâr kıran yapılmalıdır (selvi, okaliptüs ağaçları kullanılabilir). Dikim çukurları 60-70 cm derinlik ve genişlikte olabilir. Dikim tahtası kullanılarak yapılmalıdır. Dikim aralık ve mesafeleri 5^5 m, 6×6 m olabilir.
Önce 2.5×2.5 m
4-5 yıl sonra 5×5 m’ye seyreltilebilir.
Trabzonhurması bahçesinde örtüsüz veya örtülü toprak işleme yapılabilir. Örtüsüz işlemede toprak işleme ile yabani otların yok edilmesi yanında, yağmurlarla veya sulama ile meydana gelen kaymak tabakasının kırılması, böylece suyun toprağa kolay işleyebilmesi ve toprağın havalanması sağlanmış olur. Ağaçların diplerindeki otlar çapalanarak temizlenir. Sulama suyunun kısıtlı olduğu yerlerde örtüsüz toprak işleme yapılmalıdır. Hava neminin az olduğu yerlerde ise örtülü toprak işleme tercih edilmelidir. Çok ağır topraklarda örtü bitkisi, toprağın fazla suyunu kullanması yönünden yararlıdır. Meyilli arazilerde örtü bitkisi erozyonun önlenmesi ve suyun tutulması için faydalıdır. Örtülü toprak işlemede ağaçların taç izdüşümünde ot kontrolü yapılır. Ağaçlar arasında otlar zaman zaman biçilerek yerinde bırakılır.
Trabzonhurması ağaçları kısa süreli kuraklığa dayanabilir. Sulama ile daha iri ve kaliteli meyveler alınır. Aşırı susuzluk yaprak ve meyvenin erken dökümüne neden olur. Sürgün ve meyve gelişim dönemlerinde (ilkbahar ve yaz) düzenli sulama gerekir. Sulama zamanı iyi ayarlanmalı; Meyve olumuna yakın sulamalar meyvelerde çatlamalara neden olur. Renk yeşilden sarıya döndükten sonra sulama yapılmamalıdır. Sulama sistemi olarak; Karık sulama, Alttan yağmurlama, Damla sulama seçilebilir.
Tüm meyve bahçelerinde olduğu gibi Trabzon Hurması bahçelerinde de dengeli ve düzenli bir gübreleme yapmak için mutlaka belirli aralıklarla toprak (her yıl) ve yaprak (üç yıl) analizleri yapılmalıdır. 3 yılda bir dekara 3-4 ton çiftlik gübresi sonbaharda sürümle toprağa karıştırılmalıdır. Gerekli azotun 1/3’ü erken ilkbaharda kalanın 1/3’ü Mayıs, 1/3’ü Haziran’da verilmelidir. Aşırı azotlu gübre çiçek ve meyve dökümüne neden olur. Fosforlu gübreler Kasım- Aralık’ta verilebilir. Fosforlu gübre çiçeklenme, meyve tutumu, kök gelişimine etkilidir. Fosforlu gübre çiftlik gübresi ile birlikte verilir. Potasyumlu gübreler meyve kalitesini özellikle meyve iriliğini arttırır. Potasyum eksikliğinde aşırı meyve dökümü ve meyvelerde çatlama görülür. Yaprak uçları ve kenarları sararır ve kurur. Fosforlu gübrelerle birlikte verilebilir.
Dikimden sonraki ilk üç yılda şekil budaması yapılır. Fidanın taçlandırılmasında değişik doruk dallı modifiye lider sistemi uygulanabilir. İstenirse palmet şekli de verilebilir. Değişik doruk dallı sisteminde esas olan, gövde üzerinde düzgün aralarla dağılmış 3-5 ana dalın gelişmesini sağlamaktır. Dikimde fidanın tepesi 60-70 cm’den vurulur. Mayıs-Haziranda 10 cm aralıklarla 3-5 ana dal seçilir ve gelişmesi sağlanır. Ana dalların gövde ile yaptığı açılar 45°-60° olmalıdır. Zayıf gelişmesi istenen dallarda eğme yapılır. İkinci yıl kış döneminde lider dalın uzunluğunun %’ü geriye budanır. Ana dallar güçlerine göre 40-45 cm’den kesilir. Lider dal yan dalların gelişmesini sağlamak için geriye budanır. Şekil oluştuktan sonra fazla bir işleme gerek yoktur. Sadece çok kuvvetli dallarda tepe alma yapılır. Zayıf, hasta, obur ve birbirine geçmiş dallar kışın çıkarılır.
•Aşırı meyve tutumu
•Tozlanma ve döllenme eksikliği
•Aşırı sulama, susuz kalma
•Aşırı azotlu gübre ile dengesiz vejetatif gelişme
•Aşırı potasyum ve mangan noksanlığı
•Unlu bit zararlısının etkisi.
Özel bir araştırma yapılmamakla beraber, bazı genel hastalık ve zararlıların trabzonhurmalarında da etkili olduğu bilinmektedir. Bunlardan kök kanseri, antraknoz ve açı çürüklük en yaygın olanlarıdır. Ayrıca yaprak leke hastalığı ve yaprak saplarında, genç dallarda yanıklık yapan hastalık trabzonhurmalarında görülebilmektedir. Akdeniz Bölgesinde trabzonhurmalarında görülen en yaygın zararlılar Akdeniz Meyve Sineği ve Turunçgil Unlu Bitidir. Ayrıca bazı koşniller ve tripsler Trabzon hurmalarına zarar vermektedir.
EKOLOJİK İSTEKLER
Aronya bahçesi kurulacak yerde dikimden 6 ay önce çiftlik gübresi (3 ton/da) toprağa karıştırılarak toprağın organik madde kapsamı iyileştirilebilir. İlkbaharda dikimden önce kompoze gübre analiz sonucuna göre verilerek toprağa ince sürüm yapılır. İlkbaharda (Nisan) amonyum sülfat 30 kg/da verilmelidir. Aronya için yıllık gereken besin maddesi miktarı dekara 5 kg azot, 4.5 kg fosfor ve 10 kg potasyumdur.
İŞLEME VE DEĞERLENDİRME